Een nieuw sociaal netwerk met IRMA in de hoofdrol
“Identiteit en persoonsgegevens zijn geen handelswaar”
“Identiteit en persoonsgegevens zijn geen handelswaar”
Burgers hebben voortdurend te maken met kwesties rondom privacy, veiligheid van hun persoonsgegevens en de bescherming van hun digitale identiteit. Bart Jacobs, hoogleraar Security, Privacy en Identiteit aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en oprichter van het privacyvriendelijke identiteitsplatform IRMA, zet organisaties en partijen regelmatig op scherp als het gaat om deze onderwerpen. Samen met José van Dijck, hoogleraar Media en Digitale samenleving in Utrecht, heeft hij plannen om een nieuw sociaal netwerk op te richten, waarin IRMA een belangrijke rol krijgt. Een netwerk dat écht sociaal is en waarin gebruikers de regie hebben over hun eigen gegevens. Bart vertelt over zijn ambities, de ontwikkelingen rondom IRMA en de plannen voor het gezamenlijke project met José.
Bart Jacobs heeft een brede belangstelling voor maatschappelijke aspecten rondom digitalisering. Zo houdt hij zich onder andere bezig met de rol van inlichtingendiensten in onze samenleving. Denk aan organisaties, waarvoor de beveiliging van eigen gegevens én die van hun doelgroepen steeds belangrijker wordt. “Ik specialiseer me met name in digitale identiteit”, legt Bart uit. “Het opensource-identiteitsplatform IRMA is daar een voorbeeld van.” Met de gratis IRMA-app kunnen gebruikers via hun smartphone veilig en makkelijk inloggen, na eerst identiteitskenmerken opgehaald te hebben bij onder andere hun gemeente. Iedere gebruiker kiest vervolgens zelf welke noodzakelijke kenmerken hij of zij vrijgeeft in een specifieke situatie. Moet je bijvoorbeeld aantonen dat je ouder dan 18 bent? Dan hoef je alleen dat gegeven vrij te geven. Daarnaast werkt IRMA met een decentraal systeem, waarbij de persoonsgegevens van de gebruiker alleen zijn opgeslagen op zijn of haar smartphone. “IRMA begint goed van de grond te komen, nu vooral nog in de zorgsector”, vertelt Bart. “Het op een veilige manier vaststellen van de identiteit van mensen is in deze sector belangrijk. Het gaat om gevoelige medische gegevens van patiënten, die goed beveiligd en beschermd moeten worden. Daarnaast lopen er projecten bij verschillende gemeenten, waarin IRMA een belangrijke rol speelt. Zo hebben we met de gemeente Amsterdam een project gedaan, waarbij IRMA werd ingezet om de digitale dienstverlening van de gemeente privacyvriendelijker en toegankelijker te maken. De gemeente Amsterdam ontwikkelde ook een eigen uitlegvideo over IRMA. Zo ontdekken gebruikers wat de voordelen zijn van inloggen met de IRMA-app.”
Op 13 oktober 2021 ontvangt Bart de NWO Stevinpremie 2021: de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap. Bart heeft veelbelovende plannen om de prijs, een onderzoeksbudget van 2,5 miljoen, voor een deel te gebruiken voor het opzetten van een nieuw sociaal netwerk. Dit doet hij samen met José van Dijck, die eenzelfde belangrijke academische prijs ontvangt, de Spinozapremie. Ook zij zal een deel van het hiermee gepaard gaande onderzoeksbudget inzetten voor het gezamenlijke project. IRMA krijgt een belangrijke rol in het nieuwe sociale netwerk. Bart: “Ik zie het als een uitdaging om in de digitale wereld een netwerk te bouwen waarin mensen zich vrij kunnen voelen, zich sociaal kunnen gedragen en waarin hun privacy gewaarborgd wordt. De huidige sociale netwerken noemen zichzelf ‘sociaal’, maar zijn dat in de praktijk vaak niet. Persoonlijke gegevens worden regelmatig misbruikt. Ook zien we alleen de content die Facebook ons bewust laat zien. Ik wil voortborduren op het idee van een WhatsApp-groep: het creëren van besloten communities door de gebruiker, waarin je veilig informatie met elkaar deelt en mensen een beetje op elkaar letten. De community bepaalt welke gegevens je moet delen om deel te kunnen nemen. Voor deelname aan een straat-community, moet je bijvoorbeeld laten zien dat je in de betreffende straat woont.”
IRMA is opgericht vanuit publieke waarde. Dat maakt IRMA een sterk en betrouwbaar platform met potentie. In juni 2021 stelde de Europese Commissie (EC) een raamwerk voor een Europese identiteit voor. De EC wil precies zo’n app als IRMA, waarin Europese burgers kenmerken over zichzelf kunnen verzamelen uit betrouwbare bronnen, zoals via nationale overheden. De gebruiker kan deze gegevens vervolgens gebruiken in heel Europa om zijn of haar identiteit aan te tonen, zonder een compleet ID-bewijs te hoeven delen.
Infrastructuur voor IRMA-app klaar voor grootschalige inzet“Toen het internet in de 20ste eeuw opgezet werd, was er nog geen sprake van online identiteit. Dat leidt tot op de dag van vandaag online tot veel bedrog en privacyschending. Er zijn meerdere partijen die een identiteitsplatform wilden oprichten of bezig zijn met de ontwikkeling daarvan, maar vaak vanuit commercieel oogpunt. Commerciële partijen en wereldwijd inloggen zijn geen goede combinatie, want identiteit is geen handelswaar. Mijn stip op de horizon is dat IRMA, of in ieder geval het IRMA-gedachtegoed, de digitale identiteit voor het hele internet wordt.”
SIDN ondersteunt het uitrollen en groeien van IRMA op meerdere vlakken. Ook beheert SIDN de technische infrastructuur achter het platform. IRMA powered by SIDN, de samenwerking tussen SIDN en Privacy by Design, is gericht op de doorontwikkeling van IRMA. Doordat het platform open source is, geen winstoogmerk heeft en gebruikersgegevens niet centraal bewaart, is het een veilig en toegankelijk initiatief. De privacy van de gebruiker staat centraal. Het gedachtegoed achter IRMA sluit naadloos aan bij de missie van SIDN: Een kansrijk en zorgeloos digitaal bestaan voor iedereen. Ook SIDN fonds steunt regelmatig innovatieve projecten en pilots rondom IRMA, zowel financieel als met de inzet van haar brede netwerk. Zo ondersteunde het fonds onder andere IRMA-meet (voor geauthentiseerd videobellen) en Cryptify (versleutelde file transfer).
Wil je op de hoogte blijven van ontwikkelingen rondom IRMA? Bezoek dan https://www.sidn.nl/irma-powered-by-sidn, meld je aan voor onze themanieuwsbrief Online identity en download alvast de IRMA-app via https://irma.app/.