5 vragen over digitale duurzaamheid aan Peter Eikelboom, SIDN

SIDN is verantwoordelijk voor het beheer van de registratie van .nl-domeinnamen in Nederland - maar dat is niet alles. Peter Eikelboom, Business Developer Online Identity, legt uit hoe de non-profit organisatie bijdraagt aan digitale duurzaamheid, onder andere door groei te bevorderen op het gebied van online identiteit ter ondersteuning van een beter en veiliger internet voor de samenleving als geheel.

Wat betekent "digitale duurzaamheid" voor jou? En waarom is het zo belangrijk, zowel voor jouw organisatie als in bredere zin?

Ik denk dat 'digitale duurzaamheid' kan worden samengevat als 'hoe digitale oplossingen waarde kunnen toevoegen voor de samenleving als geheel'. Op dit moment hebben de gegevens van mensen "geen vaste verblijfplaats" - ze zitten opgeslagen in allerlei kluizen die door de BigTechs worden gecontroleerd. Soms mag je naar binnen gluren, maar dan wordt de deur weer gesloten en je hebt al helemaal geen controle over je gegevens.

Bovendien heersen in de door BigTech gedomineerde westerse wereld de "3 M's": gegevens worden gemeten (Measured), gemanipuleerd (Manipuleted) en te gelde gemaakt (Monetised). De vraag is of dit een duurzaam model is. In andere delen van de wereld, zoals China, is de M voor 'Monetised' (er geld aan verdienen) vervangen door de M voor 'Modelburger', gebaseerd op de sociale kredietscore. Wanneer dit kan worden gebruikt om de bewegingsvrijheid en de financiële vrijheid van mensen te beperken, denk ik dat we het erover eens kunnen zijn dat dit niet de ideale weg is. Gelukkig zien we in de EU een nieuwe mentaliteit ontstaan; het is tijd om de zaken beter te organiseren, om waarden als privacy en veiligheid van het individu te waarborgen.

Bij SIDN zien we het als onze taak om als non-profit organisatie na te denken over hoe we de zorgen over het digitale domein kunnen verminderen en tegelijkertijd de kansen voor iedereen kunnen vergroten. Het internet is het medium geworden voor informatie-uitwisseling: sociale interactie, samenwerking en handel. Daarom is het van vitaal belang voor alle niveaus van ontwikkeling: voor de economische en democratische ontwikkeling van landen en voor de persoonlijke ontwikkeling van individuen. Maar er zijn ook toenemende risico's, niet in de laatste plaats op het gebied van cybercriminaliteit. Tegen die achtergrond is het essentieel dat mensen kunnen vertrouwen op de kwaliteit, veiligheid en privacy van het internet. Als non-profit organisatie baseert SIDN zich op 3 impactpijlers: economische groei, veilig en stabiel internet en digitale inclusie. In deze context willen wij graag de totstandkoming bevorderen van effectieve oplossingen die waarde toevoegen voor de samenleving als geheel door processen voor gegevensuitwisseling veiliger en efficiënter te maken, zodat ecosystemen kunnen samenwerken om mogelijkheden te creëren voor nieuwe en nuttige diensten.

Met welke factoren moet rekening worden gehouden in het kader van digitale duurzaamheid? En hoe draagt IRMA daaraan bij?

Het is overduidelijk dat het delen van gegevens voor extra gemak kan zorgen, maar naast dat voordeel moeten mensen ook controle hebben over hun digitale leven. Dit begint met privacy by design, wat betekent dat diep in de technologie duidelijk moet zijn wie waar toegang toe heeft, tot welke gegevens. Ten tweede hebben we gedecentraliseerde oplossingen nodig om risico's zoals machtsconcentratie, monopolies en de mogelijkheid van toezicht die gepaard gaan met het centraal opslaan van gegevens te vermijden.

Om digitale innovatie op wereldwijd te stimuleren, moeten gegevens vrij kunnen stromen in plaats van dat bedrijven en organisaties de BigTechs om toestemming moeten vragen om 'hun' gegevens te gebruiken. Om de noodzakelijke samenwerking tussen ecosystemen aan te moedigen en toekomstige groei te stimuleren, moeten nieuwe oplossingen bovendien interoperabel zijn in plaats van dat iedereen zijn eigen, op zichzelf staande oplossingen ontwikkelt.

Ten slotte is transparantie erg belangrijk om de 3 M's te vermijden - en dit is een bijzonder gevoelige kwestie als het gaat om duurzame digitale oplossingen voor online identiteit en persoonsgegevens. Daarom hebben we bij SIDN een digitale wallet voor mobiele telefoons ontwikkeld onder de naam IRMA, wat staat voor 'I Reveal My Attributes'. Deze wallet is gebaseerd op alle factoren die ik zojuist noemde en is bedoeld om gebruikers vertrouwen te geven in hun digitale wereld. Wij bieden het actief aan als een open-source oplossing die iedereen kan gebruiken en aanpassen voor zijn eigen doeleinden. Het stelt organisaties in staat om gebruikers gemakkelijk, veilig en privacyvriendelijk toegang te geven tot al hun online diensten - niet alleen inloggen, maar ook identificatie, gegevensverificatie, autorisatie en digitale documentondertekening. Bovendien kiezen de gebruikers er bewust voor hun gegevens te delen met aangesloten diensten.

Ook draagt het bij in het voorkomen van cybercriminaliteit, phishing en zelfs de recente opkomst van deep fakes. Als digitale identiteitsoplossing biedt IRMA dus eindeloze mogelijkheden. Hoewel de onderliggende technologie zeer complex is, is de app zelf na installatie zeer gebruiksvriendelijk. Zelfs voor ouderen en andere demografische groepen die soms worden uitgesloten of achtergesteld. Daardoor kan het helpen om sommige sociale ongelijkheden te overwinnen die op dit moment voor sommige mensen in de weg staan om te profiteren van de digitale transformatie.

Wat is het huidige bewustzijn van digitale duurzaamheid in de markt en hoe verandert dit?

Publieke en particuliere organisaties lijken zich steeds meer bewust van de problemen in verband met privacy en controle van gegevens - oftwel gegevenssoevereiniteit. Wanneer wij hen vertellen over de voordelen van IRMA, begrijpen zij dus waar wij vandaan komen, ook al zijn zij nog niet helemaal klaar om het toe te passen. Ik zie het dus niet als een kwestie van "of", maar van "wanneer".

Op dit moment lijken de meeste organisaties te aarzelen om mensen te vragen nog een app op hun telefoon te installeren. Hebben ze niet al genoeg apps? Wat mij opvalt is dat de meeste consumenten lijken te accepteren dat ze in de huidige digitale wereld een groot aantal online accounts moeten hebben, elk met een ander wachtwoord. En ze zijn eraan gewend geraakt dat ze herhaaldelijk dezelfde informatie moeten verstrekken aan tal van instanties. Bijvoorbeeld als ze verhuizen, een hypotheek aanvragen of een verzekeringsclaim indienen. Maar een digitale identiteitsoplossing kan helpen; we kunnen dit soort gegeven gestuurde processen veel gemakkelijker voor hen maken, en ook veel veiliger. Soms hebben mensen een beetje hulp nodig om te beginnen. Naar aanleiding van een onderzoek waaruit bleek dat 20-25% van de burgers hulp nodig had bij het digitaliseren, heeft de gemeente Amsterdam bijvoorbeeld een soort buddy-dienst opgezet om mensen te ondersteunen bij het downloaden en installeren van de IRMA-wallet. Uit verschillende proefprojecten is gebleken dat als mensen eenmaal ontdekken dat er een andere en handigere manier is om deze dingen te doen, ze meer dan bereid zijn om de IRMA-app te downloaden en te gebruiken. Dus naarmate meer mensen de voordelen ervaren, weet ik zeker dat deze verschuiving snel zal plaatsvinden.

Hoe kan nieuwe Europese wetgeving deze verandering versnellen?

De invoering van de Electronic Identities And Trust Services (eIDAS) verordening vorig jaar betekent dat - na vele jaren praten over invoering - er nu beweging komt op Europees niveau. Deze verordening bepaalt dat alle EU-burgers en -bedrijven hun nationale elektronische identificatieregelingen moeten kunnen gebruiken om toegang te krijgen tot online diensten in andere lidstaten.

Met andere woorden, het betekent dat elke EU-burger een digitale identiteit nodig heeft. Elke lidstaat is verantwoordelijk voor de invoering van zijn eigen wallet-systeem en het adoptiestadium waarin iedere lid zich bevindt. België is een land waar het adoptieniveau al vrij hoog is; ongeveer 6 miljoen burgers hebben al een app voor digitale identiteit op hun smartphone geïnstalleerd.

Veel bedrijven hebben hun eigen apps met digitale-ID-functionaliteit ontwikkeld, als alternatief voor klanten die met hun Google- of Facebook-ID's moeten inloggen en toegang krijgen tot diensten. Dat stimuleerde de snelle adoptie. En nu is er een visie en een blauwdruk voor een Europese digitale wallet op basis van beschikbaarheid van gegevens, beveiliging en grensoverschrijdende interoperabiliteit - de zaken die een dergelijk project tot nu toe in de weg stonden en die ook zullen bijdragen tot innovatie en gegevenssoevereiniteit. Wij zijn blij met dat IRMA op EU-niveau wordt gezien als een voorbeeld van hoe een dergelijke wallet-oplossing kan werken. Hier in Nederland is een aantal koplopers al betrokken bij enkele interessante proefprojecten - waaronder lokale overheden, zorgorganisaties, onderwijsinstellingen en particuliere bedrijven zoals verzekeringsmaatschappijen. Uiteindelijk zijn er genoeg gegevensbronnen, genoeg wallets en genoeg gebruikscases van datadiensten om alle stukjes van de puzzel op hun plaats te laten vallen en de grootschalige verschuiving naar een digitaal duurzame toekomst te stimuleren.

Wat beschouw je persoonlijk als goede voorbeelden van hoe digitale duurzaamheid in de praktijk is gebracht?

Wat betreft de 3 belangrijkste stukjes van die "digitale duurzaamheidspuzzel" die ik net noemde - gegevensbronnen, dataportefeuilles en dataproducten en -diensten - loopt Estland voorop als het gaat om de beschikbaarheid van gegevensbronnen; digitaal gezien is het veel verder dan veel andere landen. Wat wallets betreft, zijn er veel voorbeelden van goede pogingen, maar ik ken nog geen perfecte oplossing die open source weet te combineren met decentralisatie en interoperabiliteit.

Zelfs onze eigen wallet moet nog verder worden ontwikkeld, want hoewel IRMA open-source en gedecentraliseerd is, is nog niet alles gestandaardiseerd voor interoperabiliteit. Daarnaast zijn er nog belangrijke vragen die beantwoord moeten worden, zoals 'moet een digitale wallet een winstmodel hebben of alleen kostendekkend zijn?'. Bij SIDN denken we dat een break-even model het beste past bij wallets, omdat de echte zakelijke waarde aan de use-case kant zit.

Maar naast de stimulering op EU-niveau om een effectief systeem te ontwikkelen binnen een duidelijk kader, zijn er nog andere initiatieven zoals de Open Wallet Foundation. Zij ondersteunen ook de ontwikkeling van compatibele open-source digitale wallets, waardoor de situatie voortdurend verandert en verbetert. Last but not least heb ik op het gebied van datadiensten al verschillende projecten genoemd in allerlei sectoren, van overheid tot onderwijs tot bedrijfsleven, die erop gericht zijn complexe processen te vereenvoudigen en de digitale reis van de gebruiker probleemloos te maken. Hierdoor blijven nieuwe ecosystemen ontstaan. De huidige uitdaging is ervoor te zorgen dat we een effectieve digitale ID-oplossing ontwikkelen op basis van de juiste onderliggende afspraken en de juiste ontwerpprincipes. Dit is een spannende tijd en ik denk dat we uiteindelijk allemaal verrast zijn door hoeveel er eigenlijk mogelijk is. Bron: Innopay