10 jaar SIDN fonds: voor een sterk, open en vrij internet

Investeren in de internetgemeenschap

Het vergroten van de economische en maatschappelijke waarde van het internet stond in 2014 al langer op de agenda van SIDN. We wilden breder kijken dan onze rol als manager van .nl. Bijvoorbeeld door bij te dragen aan verantwoordelijke internetgebruikers, het verhogen van cybersecurity en het oplossen van knelpunten die een kansrijk en zorgeloos internet in de weg staan. Deze thema’s zijn nog steeds onderdeel van onze strategie. “Vanuit SIDN sponsorden we innovatieve internetprojecten die aansloten bij deze thema’s”, zegt Roelof. “Zo investeerden we een deel van onze opbrengsten in de internetgemeenschap. Al snel liep het aantal aanvragen op. We hadden specialistische kennis, tijd en de juiste systemen nodig om het ondersteunen van projecten in goede banen te leiden.” In 2014 was SIDN fonds bijna het enige Nederlandse fonds dat zich specifiek op internetzaken richtte. Nog steeds zijn vergelijkbare fondsen op één hand te tellen. SIDN fonds is vanaf de start een aparte entiteit en daardoor bestuurlijk onafhankelijk van SIDN.

Wel zijn we vanuit ons SIDN-bestuur structureel verbonden met het bestuur van SIDN fonds. Ook is een van de leden van onze raad van toezicht lid van het bestuur van het fonds. “We weten elkaar goed te vinden”, stelt Valerie. “Niet alleen in ons gezamenlijke kantoor, maar ook tijdens heidagen en strategiebijeenkomsten." Waar SIDN zich meer richt op de waarde voor de .nl-zone, gaat SIDN fonds over de waarde van het internet in brede zin voor de maatschappij. Roelof: “We zien overlap in onze strategieën, maar we hebben ook ieder onze eigen focus. Juist door de specialistische kennis van het SIDN fonds-team en het brede netwerk van Valerie, is maatschappelijke impact op grote schaal mogelijk.” Valerie vult aan: “We zijn een klein team, waardoor we snel en proactief kunnen reageren op actuele ontwikkelingen, zoals AI, desinformatie en bijvoorbeeld de coronacrisis. En de kwetsbaarheden die daarbij horen. We helpen de samenleving om hier op een verantwoorde manier mee om te gaan. Bijvoorbeeld door educatieve platformen te ondersteunen, zoals Filterbubbel.nl. Met ons team van 5 medewerkers kregen we de afgelopen 10 jaar veel voor elkaar. Daar ben ik trots op.”

Maatschappelijke impact

In de beginfase had SIDN fonds een open benadering. Het fonds organiseerde 2 open calls per jaar om te ontdekken wat er speelde binnen de internetgemeenschap. Daarbij richtte het team zich op 3 thema’s die nog steeds centraal staan: een sterk internet, sterke internetgebruikers en de maatschappelijke kant van het internet. Door de respons die we kregen op open calls werd duidelijk dat vooral maatschappelijke uitdagingen aandacht nodig hebben. “Innovatieve internettoepassingen krijgen vaak voldoende financiële steun”, stelt Roelof. “Juist onderbelichte, vaak maatschappelijke, thema’s hebben sponsoring nodig. Denk aan de risico’s van AI, online polarisatie, desinformatie en inclusievraagstukken. Een mooi voorbeeld bij dit laatste thema is Steffie.” Dit initiatief van Leer Zelf Online, gericht op mensen met een verstandelijke beperking, legt complexe onderwerpen op een eenvoudige manier uit. SIDN fonds steunde meerdere projecten met Steffie, zoals een digitale dagplanner voor deze doelgroep en het Steffie Kieskompas. “Onze afhankelijkheid van het internet blijft maar toenemen en daarmee ook dit soort belangrijke inclusievraagstukken”, aldus Roelof. “Inmiddels werken we vooral met themacalls die gaan over urgente maatschappelijke vraagstukken, waarbij het internet een rol speelt”, gaat Valerie verder. “Binnen de call verbinden we projecten die goed bij elkaar passen. Ook scouten we zelf projecten en kunnen pioniers het hele jaar door aanvragen indienen.” De afgelopen 10 jaar steunde SIDN fonds meer dan 400 internetprojecten met maatschappelijke meerwaarde.

Vergroten van internetbewustzijn

De afgelopen jaren versterkten SIDN fonds en SIDN Labs hun samenwerking en daarmee hun impact. Een voorbeeld uit 2023 is Packet Run. Deze interactieve knikkerbaan was te zien tijdens Dutch Design Week 2023 en laat mensen ervaren hoe het internet data transporteert van bron naar bestemming via meerdere tussenliggende netwerken en operators. “Internetgebruikers zien de internetinfrastructuur vaak als abstract en ontastbaar”, zegt Valerie. “Daarom werken we met SIDN Labs verder aan het visualiseren van data en technische kennis. Zodat we de onmisbare internetinfrastructuur beter inzichtelijk maken.” Daarnaast hebben SIDN fonds en SIDN Labs een samenwerking met het onafhankelijke journalistieke platform NEMO Kennislink. Het fonds ondersteunt de themapagina ‘Wij zijn het web’ met financiering en SIDN Labs levert kennis als input voor de artikelen. Roelof: “Dankzij SIDN fonds krijgen we toegang tot dit soort maatschappelijk betrokken partijen.”

Nationale en internationale samenwerkingen

Op nationaal vlak richt SIDN fonds zich op strategische samenwerkingen. Bijdragen aan een verantwoord internet wordt steeds urgenter. Desinformatie rondom verkiezingen en cybercriminelen die nieuwe AI-ontwikkelingen gebruiken voor malafide doeleinden zijn geen uitzonderingen. Ook digitale autonomie is een groot maatschappelijk vraagstuk. “We moeten voorkomen dat het internet en alle systemen die daarbij horen, in handen komen van een handvol grote internationale partijen”, stelt Valerie. “Door samen te werken met overheidsorganisaties en fondsen, willen we de overheid blijven stimuleren om in alternatieven te investeren voor een verantwoord gebruik van het internet.” Denk aan het inzetten van Publicroam voor een veilige en open wifiverbinding in openbare ruimtes.

Als het gaat om samenwerken, kijken SIDN en SIDN fonds ook buiten de grenzen van Nederland. Valerie: “We hebben nog geen volledig beeld van internationale initiatieven die aansluiten bij onze doelen. Dat is zonde, want door betere verbindingen te leggen, bereiken we samen meer voor de maatschappij.” Roelof sluit zich daarbij aan: “Door samenwerkingen in de internetsector te vergroten en versterken, kun je als relatief klein fonds meer maatschappelijke impact maken. Maar ook zorgen dat belangrijke thema’s rondom een veilig internet op de agenda’s van grote partijen en overheden komen.”

Wil je meer lezen over 10 jaar SIDN fonds? Lees het artikel ‘Van disruptie naar tegenmacht: dit is 10 jaar SIDN fonds’ met medewerking van Valerie Frissen en Mieke van Heesewijk van SIDN fonds.